24 Ocak 2020 tarihinde Elazığ’da meydana gelen ve Malatya'yı da etkileyen depreme yönelik çalışmalarımız konusunda bilgilendirmek isteriz.
Depremin hemen sonrasında Türk Psikologlar Derneğinin genel merkez ve şube yönetim kurulları ile Travma, Afet ve Kriz Birimi olarak koordinasyon içinde depremle ilgili ilk temaslarımızı kurmaya başladık. Bu kapsamda Türk Psikologlar Derneği Travma, Afet ve Kriz Birimi İstanbul Grubu Başkanı Psk. Berçem Göktürk ve birim üyesi Kli. Psk. Zeynep Şeker, Elazığ ve Malatya’da durum tespiti yapmak üzere Prof. Dr. A. Tamer Aker ve Kli. Psk. Alagün Belce Bahşi ile birlikte 26-27 Ocak 2020 tarihlerinde bölgede çalışmalarda bulundu.
Türk Psikologlar Derneği olarak 31 Ocak-2 Şubat tarihleri arasında alana ikinci bir ziyarette bulunduk. Bu ziyarete Genel Başkan Doç. Dr. Okan Cem Çırakoğlu, Travma, Afet ve Kriz Birimi İstanbul Grubu Başkanı Psk. Berçem Göktürk ve Travma, Afet ve Kriz Birimi İzmir Grubu Başkanı Psk. Deniz Eryılmaz katıldılar. Ziyarete ilişkin temasların özeti ve genel değerlendirmemizi aşağıda paylaşıyoruz.
31 Ocak 2020, Elazığ
Elazığ Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü ziyaret edildi ve bakanlık temsilcilerinden bilgi alındı. Alınan bilgilere göre
- Bölgedeki afet sonrası çalışmalar bakanlığın koordinasyonunda; enkaz kaldırma, yıkım, çadır kent yönetimi ve temel ihtiyaçlara yönelik hizmetler ise AFAD ve yerel idare desteğiyle yürütülmektedir.
- Elazığ ili Kültürpark mevkiinde bir çadır kent kurulmuş durumdadır. Abdullah Paşa Mahallesinde de küçük ölçekli bir çadır alanı bulunmaktadır.
- Evleri hasar alan ya da korku nedeniyle evlerine giremeyen yurttaşlar evlerinden uzaklaşmak istemedikleri için hanelerine yakın alanlarda düzensiz çadır alanları oluşturmutur.
- AÇSHB çalışmaları kapsamında bakanlık bünyesinde çalışan ve öncelikle gönüllü olan meslek elemanları bölgede görevlendirilmiş durumdadır. Bu ekipler yerleşik ve mobil olarak psikososyal destek çalışmaları yürütmektedir.
- Psikososyal destek çalışmaları kapsamında psikososyal destek ve çocuk destek çadırlarının kurulmasına başlanmış durumdadır. Bakanlık yetkilileri 100’den fazla bireyin yaşadığı çadır alanlarına bir psikososyal destek çadırı kurmayı planladıklarını ifade etmiştir. Hâlihazırda kurulu psikososyal destek çadırı sayısı toplamda beştir. Bakanlık tarafından oluşturulan psikososyal destek ekipleri şunlardır:
- Yas Ekibi: Her biri dört meslek elemanından oluşan üç yas ekibi, kayıpları olan aileleri ziyaret ederek destek vermektedir.
- Psikoeğitim Destek Ekibi: Çadırlarda barınan bireylere destek sağlamaktadır.
- Yıkım Ekibi: Hasarlı olduğu için yıkılacak evlerin sakinlerine yıkım öncesi destek vermektedir.
- Ayrıca cezaevi gibi özel alanlar içinde talep durumunda hizmet veren psikososyal destek ekipleri ve travmatize personel için kurulmuş Bireysel Görüşme Ekibi mevcuttur.
- Alanda az sayıda STK’nın kısıtlı personelle çalışma yürüttüğü belirlenmiştir. Bakanlık yetkilileri depremin hemen ardından gelen bazı grupların kendilerinden habersiz olarak çalışmaya başladığını ve bu nedenle çalışmalarına devam edebildiklerini belirtmiştir.
- Okulların bazılarında barınan aileler mevcuttur. Bu bireylerin başka alanlara taşınması, okulların temizlenmesi ve bazı okullardaki hasar nedeniyle okulların açılmasında gecikmeler yaşanacağı öngörülmektedir.
- Bölgede bir ay içinde konteyner kentler kurulmaya başlanacağı bilgisi tarafımıza aktarılmıştır.
1 Şubat 2020, Elazığ
- Depremin merkezi olan Sivrice ilçesi ziyaret edilmiştir. İlçe kaymakamı Mustafa Gül ile görüşülerek dernek olarak destek mesajımız iletilmiş ve depremden etkilenen bireylere yönelik ne yapılabileceğine dair görüş alışverişinde bulunulmuştur.
- Elazığ Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğündeki iki meslek elemanına özbakımla ilgili destek sağlanmıştır.
- İl İletişim Sorumlusu Psk. Veysi Siyah aracılığı ile çoğunluğu Elazığ Ruh Sağlığı Hastanesinde çalışan sekiz meslektaşımızla görüşülerek özbakım konusunda destekleyici bir oturum gerçekleştirilmiştir.
2 Şubat 2020, Malatya
- Elazığ Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü ziyaret edilmiştir.
- Malatya il merkezinde İl İletişim Sorumlusu Psk. Hüzeyin Gürer ve sekiz meslektaşımızla toplantı düzenlenmiştir.
Genel Değerlendirme
- Bölgede depremden etkilenen halka yönelik yerleşik ve uzun süreli psikolojik destek verilmesi gerekmektedir. Bu hizmetler şu anda büyük oranda AÇSHB tarafından sağlanmakta olsa da verilen hizmetlerin devamlılığın sağlanması açısından meslek örgütlerinin rolü önem taşımaktadır.
- Genel olarak meslek elemanlarının ve meslektaşlarımızın psikolojik özbakım sağlamakta güçlük çektikleri ve desteğe ihtiyaçları olduğu görülmüştür. AÇSHB tarafından oluşturulan ekiplerde yer alan birçok meslek elemanı ve personel aynı zamanda deprem travmasını yaşamış bireylerdir. Ayrıca yas ve yıkım ekibinde çalışan meslek elemanlarının duygusal olarak zorlandığı gözlenmiştir. Meslektaşlarımız yapılan toplantılarda özbakım becerilerine ve travma müdahalesine yönelik eğitim ihtiyaçları olduğunu vurgulamıştır.
- Bölgede yoğun bir iş yükü ve duygusal baskı altında çalışan meslek elemanlarının/ lojistik destek personelinin psikososyal desteğe ihtiyacı olduğu gözlenmiş, bu ihtiyaç farklı alanlarda çalışan bireyler tarafından da bizlere iletilmiştir.
Son Durum
Ülkemizde daha önce yaşanan afet durumlarından farklı olarak AÇSHB dileyen her sivil toplum kuruluşunun alanda bağımsız çalışma yapmasına olumlu yaklaşmamaktadır. Türk Psikologlar Derneği olarak yaptığımız ziyaretlerde ve yetkililerle kurduğumuz temaslarda koordinasyon konusundaki bu hassasiyeti anlayışla karşıladığımızı; ancak
(a) örgütsel olarak geçmişten getirdiğimiz deneyimin ve travma alanındaki örgütlü yapımızın dikkate alınması gerektiğini;
(b) psikososyal destek çalışmalarında meslek örgütü olarak mutlaka sürecin içinde yer almak istediğimizi;
(c) sürdürülecek çalışmaların disiplinler arası bir yapıda gerçekleşmesi gerektiğini;
(d) alanda gönüllü psikososyal destek faaliyetleri yürütecek STK’lar arasında öncelikle meslek örgütlerinin yer alması gerektiğini;
(e) söz konusu koordinasyona dahil edilmediğimiz durumda kendi kaynaklarımızla Elazığ ve Malatya’da çalışmalara en kısa sürede başlayacağımız yönündeki düşüncemizi
sürekli vurguladık.
2 Şubat 2020 akşam saatlerinde, Türk Psikologlar Derneğinin alanda psikosoyal destek çalışmalarında bulunması için önümüzdeki hafta içinde AÇSHB tarafından yazılı olarak bilgilendirileceği bilgisi gayri resmi kanallardan tarafımıza iletilmiştir.
Halihazırda Türk Psikologlar Derneği Travma, Afet ve Kriz Birimi olarak gönüllü listelerimiz güncellenmiştir. İlerleyen süreçte gerek bölgedeki meslektaşlarımıza ve uzmanlara yönelik destekleyici çalışmalara (özbakım ve travma eğitimleri) gerekse etkilenen halka yönelik çalışmalara başlayacağımızı belirtmek isteriz. Çalışmalarımız hakkındaki detaylı bilgileri internet sayfalarımız ve sosyal medya hesaplarımız aracılığıyla sizlerle paylaşmayı sürdüreceğiz.